Piyasada işlem öncesi, işlem anı ve işlem sonrası olmak üzere üç katmanlı bir risk yönetimi sistemi uygulanır.
İşlem öncesi risk yönetimi, emirlerin işleme dönüşme ihtimalleri gözetilerek hesaplanan risk parametreleri vasıtasıyla teminat yeterliliğinin kontrolü uygulamasıdır. İşlem öncesi risk yönetimine esas teminat eksiği olan hesaplar üzerinden pozisyon artırıcı emir iletimine izin verilmez.
İşlem anı risk yönetimi, emrin işleme dönüştüğü anda yapılan teminat kontrolü sürecidir. İşlem anında risk hesaplamaları yalnızca pozisyon değişimi olan hesaplar için yapılır. Teminat yatırma ve çekme işlemlerinde ise, risk hesaplamalarında güncelleme yapılmaz, teminat bakiyesi güncellenir.
İşlem sonrası risk yönetimi, Takasbank tarafından duyurulan zamanlarda, ilgili ana ait pozisyon ve teminat bakiyeleri ile bunlara ilişkin güncel fiyatlar kullanılarak yapılan risk ve teminat hesaplamalarını içerir.
Piyasada gerçekleştirilen işlemler için portföy bazında teminatlandırma yöntemi uygulanır ve piyasada gerçekleşen işlemler gerçek zamanlı olarak Takasbank tarafından Borsa’dan alınarak pozisyona dönüştürülür.
Pozisyonu güncellenen hesaplar için son açık pozisyon ve son risk parametre dosyası verilerine göre “başlangıç teminatı” hesaplanır.
Bulunması Gereken Teminat: İşlem sonrası risk yönetimi katmanında, her hesap için portföy bazlı teminatlandırma yöntemi kullanılarak “bulunması gereken teminat” hesaplanır. Bulunması gereken teminat, başlangıç teminatı ile fiziki teslimat teminatının toplamıdır.
Vadeli İşlem Sözleşmeleri ve Opsiyon Sözleşmeleri için hesaplanan başlangıç teminatlarına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Vakıf Yatırım tarafından uygulanan teminat tutarları için tıklayınız.
Gün Sonu Teminat Tamamlama Çağrısı: Teminat tutarı, bulunması gereken teminat seviyesinin altına düşen veya nakit teminat açığı bulunan hesaplara teminat tamamlama çağrısı yapılır. Teminat tamamlama çağrısı bulunan veya temerrüde düşmüş olan hesaplar ancak teminat yatırılarak veya risk azaltıcı işlem yapılarak teminat tamamlama çağrısı veya temerrüt statüsünden çıkabilirler. Teminat tamamlama yükümlülüğünün T+1 günü 14:00’e kadar yerine getirilmesi gerekmekte olup yerine getirilmemesi durumunda herhangi bir ihbara gerek kalmaksızın hesap temerrüde düşmüş sayılır. Temerrüt, Borsada gerçekleşen işlemler ve açık pozisyonlar nedeniyle Takasbank’a yatırılması gereken tutar ile diğer yükümlülüklerin süresi içinde yatırılmaması veya yerine getirilmemesi halidir. Teminat tamamlama çağrısına ilişkin yükümlülüğün zamanında yerine getirilmemesi durumunda, müşterilere herhangi bir bildirim yapılmasına gerek olmaksızın, müşteri hesapları üzerinde temerrüdün sona erdirilmesi amacıyla pozisyonların re’sen kapatılması, nakit dışı teminatların nakde çevrilmesi dahil olmak üzere her türlü tasarrufta bulunmaya kurumunuz tam yetkilidir.
Müşterilerimiz, sahip olduğu açık pozisyonlarına ilişkin olarak Borsa Kuralları ve ilgili Türev Araçlar’ın hükümlerine göre bulundurması zorunlu olan sürdürme teminatı kapsamında Banka nezdindeki hesaplarında sürdürme teminatı bulundurmakla yükümlüdür. Hesapların güncelleştirilmesi neticesinde vadeli işlem veya opsiyon sözleşmelerinde değer kaybı veya diğer nedenlerle Müşterilerimizin mevcut teminatlarının sürdürme teminatı’nın altına düşmesi durumunda, Bankamız teminat tamamlama çağrısı yaparak müşterilerimizden teminat tutarlarını başlangıç teminatı seviyesine çıkarmasını talep edebilir. Müşterilerimiz bu durumda teminatlarını Başlangıç Teminatı seviyesine çıkarmakla yükümlüdür. Teminat Tamamlama Çağrısı ile güne başlandığında, bu yükümlülükten kurtulmak için para yatırma yerine pozisyon kapamak tercih edilecekse, kar kullanılarak pozisyon arttırmadan önce gereği kadar pozisyon azaltarak önce bu yükümlülükten çıkmak gerekmektedir.
Müşterilerimizin teminat tamamlama çağrısına ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda Bankamız ve/veya Vakıf Yatırım, başka bir ihbara veya bildirime gerek olmaksızın Borsa Kuralları’na göre Takasbank’taki teminat tamamlama çağrılarının kapatılmasının son 1 (bir) saati içerisinde pozisyonlarının bir kısmı veya tamamını ters işlem ile tasfiye edebilir. Müşterilerimiz, pozisyonlarının ters işlem ile kapatılması veya pozisyonlarında ters işlem yapılamaması neticesinde hesabında oluşan tüm borçları Bankamıza ve/veya Vakıf Yatırım’a ödemekle yükümlüdür.
VİOP’ta fiziki teslimata tabi sözleşmelerde vade sonuna kadar kapatılmayan pozisyonlar için teslimat yükümlülüğü bulunmaktadır. Fiziki veya nakit teslimat gerekliliğinin ortaya çıkmaması için ilgili kontratın vade sonunda VİOP seans kapanışına kadar müşterilerimizin pozisyonlarını kapatması gerekmektedir. Teslimat yükümlülüğünü yerine getiremeyecek durumda bulunan hesaplar için re’sen pozisyon kapama yapılacaktır.Fiziki teslimata tabi olmayan sözleşmelerde ise ilgili kontratın vade sonunda VİOP seans kapanışına kadar kapatılmayan pozisyonlar Borsa tarafından otomatik olarak kapatılacaktır.