BİST Pay Piyasası İşleyiş Esasları

Pay Piyasası Seans Saatleri

NORMAL SEANS BÖLÜMÜ SAAT
Açılış Seansı Emir Toplama 09:45:00
Eşleştirme / Fiyat Belirleme 09:55:00
Sürekli İşlem 10:00:00
Kapanış 18:00:00
Kapanış Seansı Emir Toplama 18:01:00
Eşleştirme / Fiyat Belirleme 18:05:00
Kapanış Fiyatından İşlemler 18:08:00
Gün Sonu İşlemeler 18:10:00

Tek Fiyat Yöntemi

Tek fiyat yöntemi, belirli bir zaman dilimi boyunca emirlerin eşleştirme yapılmaksızın Sisteme kabul edilip, bu süre sonunda en yüksek miktarda işlemin gerçekleşmesini sağlayan fiyat seviyesinin hesaplandığı, tüm işlemlerin bu fiyat seviyesinden gerçekleştiği işlem yöntemidir.


Açılış Seansı

BIST Pay Piyasasında, hisse senedi alış ve satış emirlerinin, bir zaman dilimi boyunca BIST Alım Satım Sistemi'ne iletildiği ve bu sürenin sonunda iletilen bu emirlerin en fazla işlemin gerçekleşmesini sağlayan tek bir fiyat seviyesinden (açılış fiyatı) işleme dönüştüğü tek fiyat yöntemi ile çalışan özel bir seans şeklidir. 


Açılış Seansı Emir Toplama

Bu süre içinde talimatlar iptal edilebilir, değiştirilebilir, yani fiyat iyileştirme ve kötüleştirme yapılabilir. (Emir Kötüleştirme: Verilen bir satış emrinin satış fiyatının yükseltilmesi ya da verilen bir alış emrinin alış fiyatının daha düşük bir fiyata çekilmesidir.) BIST tarafından fiyat kademeleri yayımlanmaz. Bu aşamada emirler gerçekleşmez.


Eşleştirme ve Fiyat Belirleme

BIST açılış seansına iletilen emirler için emir iyileştirme, kötüleştirme, bölme ve iptal kabul edilmez. BIST tarafından en çok işlem miktarının gerçekleşmesini sağlayan fiyat Dengeleyici Fiyat olarak belirlenir. Bu zaman aralığında dengeleyici fiyat emirleri iletilebilir. Bu zaman aralığında dengeleyici fiyat haricinde verilen emirler sürekli müzayede seansına iletilmek üzere kabul edilir ve söz konusu emirler için iptal talimatı verilebilir. Dengeleyici Fiyata uygun olan emirler yeterli miktarda alıcı ve satıcı olma durumuna göre eşleşir, işlemler gerçekleşir. Gerçekleşmeyen limit fiyatlı emirler fiyat ve zaman önceliği korunarak sürekli müzayede seansına aktarılır, dengeleyici fiyatlı emirler ise iptal edilir.


Sürekli İşlem

BIST Pay Piyasası'nda alım satım işlemlerinin Çok Fiyat - Sürekli Müzayede Yöntemi ile yapıldığı seans bölümüdür.


Kapanış Seansı

Kapanış seansı, normal seans sürecinden kalan tüm emirlerin aktarılması suretiyle, belirlenmiş zaman dilimi boyunca yeni emirlerin de herhangi bir eşleşme yapılmaksızın Sistem’e kabul edildiği ve bu süre sonunda en yüksek miktarda işlemin gerçekleşmesini sağlayan tek bir fiyat seviyesinin (Kapanış Seansı Fiyatı) hesaplanarak, tüm işlemlerin bu fiyat seviyesinden gerçekleştirildiği, tek fiyat yöntemiyle işlem yapılan seans bölümüdür.

Borsa yatırım fonları, varantlar, sertifikalar ile temerrüt işlem sıraları ve yeni pay alma hakları kapanış seansına dahil değildir.


Kapanış Seansı Aşamaları:

a. Emir toplama aşaması – (4 dakika, 18:01 – 18:05)
b. Fiyat belirleme ve kapanış seansı işlemleri aşaması – (2 dakika, 18:05 – 18:07)
c. Kapanış fiyatından /tek fiyattan işlemler aşaması – (2 dakika, 18:08 – 18:10)


Emir Toplama Aşaması (18:01 – 18:05):

Kapanış seansına dahil olan kıymetlerde bekleyen (pasif) emirlere ilaveten, kapanış seansında fiyat belirlemeye yönelik olarak yeni alış ve satış emirlerinin Sistem’e iletildiği ancak emirlerin eşleştirilmediği aşamadır. 4 dakikalık süre boyunca kapanış seansı için emir toplanmakta, iletilmiş emirler mevcut kurallar dahilinde değiştirilebilmekte yada iptal edilebilmektedir.

Emir toplama aşamasında açığa satış emri, limit emir, piyasa emri, piyasadan limite, KİE, dengeleyici emirler girilebilmektedir. Kotasyon emirleri girilebilir, değiştirilebilir, iptal edilebilir. Emirler üzerinde miktar ve fiyat değişikliği yapılabilir, emirlerin geçerlilik süreleri değiştirilebilir. Emirler iptal edilebilir. Özel işlem bildirimi yapılamaz. Denge (teorik eşleşme) fiyatı, miktarı ve denge fiyatından karşılanmayan emir miktarları yayımlanır.


Kapanış Fiyatı Belirleme ve Kapanış Seansı İşlemleri Aşaması (18:05 – 18:07):

Bu aşamada, kapanış seansında emir toplanmış olan işlem sıralarında kapanış fiyatı belirlenmekte ve sonrasında belirlenen kapanış fiyatından işlemler gerçekleştirilmektedir. Sürekli işlemden aktarılmış emirler ile kapanış seansının emir toplama sürecinde Sistem’e iletilmiş emirler belirlenen kapanış seansı fiyatından eşleştirilmektedir. Belirlenen kapanış seansı fiyatı, ilgili işlem sırasının kapanış fiyatıdır. Bu aşamada yeni emir girişi yapılamamakta, bekleyen emirler değiştirilememekte, bölünememekte, iptal edilememektedir. Gerçekleşen işlemler ve kapanış seansı fiyatları, gerek temsilci ekranlarından gerekse veri yayın kuruluşları ekranlarından izlenebilmektedir.


Kapanış Fiyatından İşlemler Aşaması (18:08 – 18:10):

İlgili kıymette en son gerçekleşen işlem fiyatı ile sınırlı olarak Sistem’e yeni emirlerin girilebildiği ve girilen yeni emirlerin Sistem’de kapanış seansında işlem görmediği için bu aşamaya aktarılmış kapanış seansı fiyatından beklemekte olan pasif emirlerle veya bu aşamada girilen emirlerle öncelik kuralları çerçevesinde karşılaşarak işlemlerin gerçekleştirildiği son aşamadır.

2 dakika sürmekte olan bu aşamada, Sistem’e girilebilecek yeni alış ve satış emirleri sadece gerçekleşen en son işlem fiyatından olabilmekte ve aynı fiyattaki bir pasif emir ile karşılaşması halinde öncelik sırasına göre işleme dönüşmekte, işlem görmemesi halinde öncelik kuralları çerçevesinde pasif emir olarak beklemektedir.

Son işlem fiyatından işlemlerin yapıldığı seans durumudur. Limit fiyatlı emirlere izin verilir (Fill and Kill ve Açığa satış emirleri dahil). Kotasyon emirleri girilebilir, değiştirilebilir, iptal edilebilir. Son işlem fiyatına eşit emirler üzerinde miktar artırma ve azaltma yapılabilir. Son işlem fiyatından farklı fiyatta bekleyen emirlerde miktar artırmaya izin verilmez, azaltmaya izin verilir.